شبکه آبیاری میان آب شوشتر

این شبکه جهت آبیاری اراضی واقع در جنوب شهرستان شوشتر، محصور بین دو رودخانه کارون و گرگر (یکی از انشعابات کارون) که به اراضی میان آب شوشتر معروفند طراحی گردیده است. اجرای آن در هفت فاز تعریف شده که در حال حاضر اجرای سه فاز اول، دوم و سوم آن به اتمام رسیده و مورد بهره برداری قرار گرفته است.

مطالعات اولیه این شبکه در سال ۶۸ توسط شرکت مهندسین مشاور مهاب قدس صورت گرفته و پس از آن در سال ۷۶  این مطالعات از سوی شرکت مهندسین مشاور آب ورزان، شرکتی که وظیفه طراحی و نظارت بر اجرای سه فاز اول آنرا بر عهده داشته، مورد بازنگری قرار گرفته است. آغاز عملیات اجرایی آن سال ۷۹ و پایان اجرای فاز اول، دوم و سوم آن به ترتیب سال های ۸۳، ۸۸ و ۹۱ و پیمانکار احداث شبکه درجه یک و دو آن در فاز اول، دوم و سوم، به ترتیب شرکت جهاد نصر اصفهان، جهاد نصر مرکزی و جهاد نصر اصفهان بوده است.

تأسیسات آبگیری این شبکه که دقیقاً در محل و زیر تونل قدیمی و تاریخی نهر داریون بنا شده، در واقع یک آبگیر جانبی بنام سردهنه (با ۸ دهانه آبگیر، مجهز به شبکه اشغالگیر، هر کدام به ابعاد ۲/۴ * ۴/۲ متر) می باشد که آب را بدون نیاز به احداث سد انحرافی، مستقیماً  از رودخانه کارون استحصال می کند. انتخاب محل آبگیر نیز به گونه ای بوده تا تراز سطح رودخانه در آن محل(حتی در حالت کم آبی) بر اعظم اراضی طرح مسلط باشد و آبیاری این اراضی به صورت ثقلی انجام شود(البته آبیاری بخش اندکی از اراضی طرح، واقع در ابتدای آن، به دلیل بالاتر بودن سطح آنها از تراز رودخانه در محل آبگیر، بطریقه ی پمپاژ قابل انجام بوده که برای آنها نیز ایستگاه های پمپاژ اصلی و فرعی در نظر گرفته شده است).

موقعیت جغرافیایی آبگیر و سردهنه، ۴۸ درجه و ۵۱ دقیقه و ۸/۸ ثانیه شرقی و ۳۲ درجه و ۳ دقیقه و ۹/۵ ثانیه شمالی است که در سیستم مختصات UTM این مقادیر برابر با ۲۹۷۲۴۵ شرقی و ۳۵۴۸۱۷۶ شمالی می باشد.

وجود تأسیسات و ابنیه قدیمی و تاریخی موجود در نزدیکی محل آبگیر و سردهنه (نظیر نهر سنتی داریون، قلعه باستانی سلاسل و دیگر بناهای قدیمی) و همچنین وجود نوسان در سطح آب رودخانه، باعث گردیده در قسمت ابتدایی این شبکه (در بازه ای به طول ۴۶۰ متر، از محل آبگیر تا ابتدای کانال اصلی) تأسیسات خاصی طراحی و احداث گردد تا هم عبور از این ابنیه تاریخی به بهترین نحو ممکن و با حداقل تغییرات در آنها همراه بوده و هم امکان کنترل و تنظیم دبی و میزان آب ورودی به شبکه (علی رغم وجود نوسان در سطح آب رودخانه) فراهم گردد. این تأسیسات به ترتیب عبارتند از:  دو عدد دریچه کشویی در ابتدا و در محل آبگیر، دو عدد تونل مستطیل شکل (صندوقه ای) به ابعاد ۵/۳ * ۵/۲ و طول ۱۷۰ متر در زیر تونل و مجرای نهر قدیمی داریون، یک عدد حوضچه ی روباز در انتهای تونل ها، دو عدد دریچه کشویی در انتهای حوضچه، دو عدد مجرای مستطیل شکل، منتهی شده به دو عدد دریچه تنظیم کننده خودکار سطح آب (AVIO) جهت کنترل خودکار سطح و دبی آب پایین دست و جلوگیری از تأثیر نوسانات سطح آب رودخانه بر دبی تنظیمی، یک عدد حوضچه آرامش جهت عملکرد بهتر دریچه های خودکار، دو عدد دریچه کشویی جهت تنظیم میزان دبی و آب ورودی به شبکه و در نهایت یک عدد فلوم و صندوقه ی روباز به ابعاد ۶/۵  * ۴ و طول ۲۲۳ متر که انتهای آن بوسیله یک تبدیل به کانال اصلی متصل گردیده است.

ظرفیت کانال اصلی شبکه ۳۹ متر مکعب در ثانیه و وسعت خالص اراضی در کل طرح بالغ بر ۳۶۰۰۰ هکتار است. وسعت خالص اراضی شبکه در فازهای اول تا سوم آن که در حال حاضر به بهره برداری رسیده اند، جمعاً حدود ۱۴ هزار هکتار می­باشد که از این میزان حدود ۱۲۰۰ هکتار آن به دلیل بلند آب بودن، زیر پوشش طرح پمپاژ  قراردارد (۳۸۰ هکتار آن زیر پوشش دو ایستگاه پمپاژ اصلی، با مجموع ظرفیت ۹/۰ متر مکعب در ثانیه و مابقی زیر پوشش ایستگاه های پمپاژ  فرعی که بخشی از شبکه های فرعی می باشند قراردارد).

از نکات حائز اهمیّت دیگر در مورد این شبکه، تأمین بخشی از آب رودخانه گرگر از طریق این شبکه است که برای این منظور سه عدد دریچه ی کشوییبر روی دیواره ی سمت چپ کانال اصلی آن شبکه (در کیلومتر ۱+۸۶۰ آن کانال) تعبیه شده است. انتقال آب مورد نظر از محل کانال مذکور تا رودخانه گرگر (بطول ۲۸۸۰ متر) نیز با استفاده از بخش انتهایی یک نهر قدیمی موجود در آن نقطه (بنام نهر رَقَّت، بطول ۱۷۴۰ متر) و یک عدد کانال احداث شده در ابتدای مسیر (بطول۵۴۰ متر) که پوشش آن جهت همخوانی با قدمت نهر و بناهای آن، با سنگ اجرا شده است انجام می گیرد.

برخی از مشخصات شبکه آبیاری میان آب شوشتر